Gemi Tanımı Ve Gemi Tipleri

Gemi Tanımı ve Gemi Tipleri

 Gemi Tanımı

Bazı  farklılıklarla ticaret gemisi, yük ve yolcu  taşımaya  yarayan  yüzen  kutulardır.  Bu  kutular su  geçirmez  perdelerle yük  taşıma  bölümlerine  ayrılmıştır.  Geminin  yapısında makineler, yakıt  ve su için  tanklar,  portuçlar, seyir alanları  ve  personel  kamaraları bulunmaktadır. 

Gemi ve ticaret gemisi ile ilgili olarak; 

“T.T.K. Madde 816- Tahsis edildiği gayeye uygun olarak kullanılması, denizde hareket etmesi imkanına bağlı bulunan ve pek küçük olmayan her türlü tekne Gemi”, 

“Denizde kazanç elde etme maksadına tahsis edilen veya fiilen böyle bir maksat için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin nam ve hesabına kullanılırsa kullanılsın Ticaret Gemisi”, 

“4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun Madde I’de  

A) Denizde kürekten başka aletle yola çıkabilen her araca, adı, tonilatosu ve kullanma              amacı ne olursa olsun, “Gemi”,        

B)   Menfaat sağlamak kastiyle denizde kullanılan her gemiye “Ticaret Gemisi”, 

C)   On ikiden fazla yolcu taşıyan her ticaret gemisine “Yolcu Gemisi”  dir.                                    

Şeklinde tarifleri yapılmıştır.

 Gemi Tipleri

Gemiler  esas  olarak  üç  ana  sınıfa  ayrılırlar. 

1.2.1 Kuru   Yük  Gemileri ( Dry Cargo  Ships )

1.2.2 Tankerler  ( Tankers)

1.2.3 Diğer Gemiler ( Miscellaneous  Ships)

1.2.1 Kuru Yük  Gemileri 

 Bu  sınıf gemiler  katı  yükleri  taşımak  üzere inşa edilmişlerdir. Alt grup olarak;
A) Dökme  Yük  Gemileri  ( Bulk  Carriers )
B) Çok  Maksatlı  Gemiler  ( Multipurpose  Ships )
C) Konteyner  Gemileri  ( Container  Ships )
D) Ro-Ro  Gemileri  ( Ro-Ro Ships)  E) Soğuk Havalı Gemiler  ( Refrigerated  Vessels)

A) Dökme Yük  Gemileri
250  ton ile üzeri tonajda taşıma yapabilen yalın gemilerdir. Öncelikle  maden cevheri, kömür, tahıl ve gübre benzeri yükleri taşımak için  kullanılırlar. Ambarları  kendinden trimli “ self-trimming” olarak inşa edilen bu gemilerin hızlı yükleme - boşaltma yapabilmelerini temin etmek üzere ambar ağızları mümkün olduğunca büyük tutulmuştur.  Orta ve küçük dökmeci gemiler ( 40.000 dwt altındaki gemiler ) çuvallı, paketlenmiş kereste ve çelik yüklerini taşıyabilirler. Genel olarak  yük donanımı bulunmayan  (gearless) dökmeci gemilerin, orta ve küçüklerinde yük donanımının bulunması gemi  sahibine  çok büyük esneklik  sağlamaktadır.
Dökme yük taşıyan  gemi  sahiplerine  yük yönünden  avantaj  sağlamak üzere  OBO-Ore / Bulk / Oil- Maden Cevheri / Dökme (tahıl,gübre v.b.) / Petrol   türü yükleri taşıyan gemiler inşa edilmiştir. 

B) Çok  Maksatlı  Gemiler 

Bu  tip  gemiler  konvansiyonel  gemilerin modern halefleridir  ve dökme – ambalajlı yükler, konteyner  ve karışık  yükleri aynı  kolaylıkla  taşıyabilen gemilerdir.  5.000 – 25.000  dwt arasında, genellikle  geniş  ambar  ağızlı,  çift  güverteli ( tween decker ),  ağır  yük  veya konteynerleri  kaldıracak  kapasitede ( 30 / 35 ton SWL – Safety  Working  Load -  Emniyetli Çalışma  Yükü )  kreynleri olan  gemilerdir. 

C) Konteyner  Gemileri 

Kıyısal sefer  yapan  küçük  konteyner  gemilerinden,  okyanus  aşırı  seferler  yapan, çok hızlı  ve  çok  büyük ölçülere varan   bu  gemiler  sadece  konteyner  taşımak  üzere  yapılmışlardır. Genel olarak  Uluslararası  Standartlar Örgütü ( ISO _ International Standarts Organization ) tarafından  belirlenen 20 veya 40 feet   uzunluğundaki  konteynerleri  yükleyip boşaltırlar.  Konteyner  gemilerin büyüklükleri  taşıyabildikleri TEU (twenty  foot  equivalent  units )  adediyle  belirtilmektedir. Bazı konteyner  gemilerinde  soğutmalı konteynerler (frigofrik konteyner) için  elektrik bağlantı uçları mevcuttur. 

D) Ro - Ro Gemileri 

Bu tip gemiler  özellikle  yürütülerek gemiye yüklenebilen ve boşaltılabilen yükler için uygundur. Örneğin; otomobiller, kamyonlar,  treylerler ve paletli iş makineleri  benzeri araçlar  terminallere  istiflenerek  çok  kısa süreler içinde Ro-Ro  gemilerine yüklenebilirler. Söz  konusu  yüklerin varış  limanlarındaki  boşaltılmaları  da  yine çok  kısa  sürelerde yapılabildiğinden  gemilerin  liman  süreleri asgari  seviyededir. 

Ro/Ro  gemilerinin büyüklük  ölçüsü  “park  metre -lane meters” olarak belirtilmektedir. Büyüklük ölçüsü olarak belirtilen  park metre, 2,5 ile  3,5 metre genişliğindeki hatlara  kaç adet  aracın park edilebileceğini gösterir. 

Ro-Ro  gemilerinin  hareketli  güverteleri  dolayısıyla,  yükseklikleri  farklı araçların  taşınması mümkündür. 

Ro/Ro gemilerinin kapaklarının yerleri ( baş-kıç-borda ), genişlik, boy ve yükseklikleri de önemlidir. Kapaklar ağır tonajları taşıyacak kapasitede inşa edilirler. 

RoRo  gemileri; yolcu ve araç taşıyan feriler, tren ferileri, otomobil taşıyıcılar, otomobil ve kamyon taşıyıcılar  olmak üzere kullanım amaçlarına bağlı olarak sınıflara ayrılmışlardır. 

E) Soğuk Havalı Gemiler 

Đki veya  daha fazla  güverteli,  taşıma  sırasında  gıda  maddelerinin  bozulmaması için  ambarları istenilen  sıcaklıkta tutulabilen gemilerdir. Taşıma süresini azaltmak amacıyla yüksek süratli (22-23 knots) inşa edilirler. Taşınan yüklerin ( et, süt, peynir, meyva,  sebze, balık, v.b.) çevre  etkilerinden  en az etkilenmesi için ambar ağızları küçük tutulmuş ve vinçleri hızlı çalışacak şekilde yapılmıştır. 

1.2.2 -  Tankerler    

Sıvı  yükleri  taşımak  üzere  inşa  edilen  bu  tip  gemiler  nehirlerde taşınan en küçük barçlardan,    500-600.000 dwt’luk  çok büyük ham petrol taşıyıcıları ULCC (Ultra Large Crude Carrier ) kapsar.  Tankerler ham petrol, petrol ürünleri (benzin, mazot v.b.), kimyasal maddeler, LPG (Liquid Petrleum Gas), LNG ( Liquid Natural Gas), yemeklik ham yağlar, şaraplar, su v.b. birçok  sıvı yükleri taşıyabilirler. Ancak taşınacak yüklere bağlı olarak tank yapıları, pompa sistemleri değişiklikler göstermektedir. 

1.2.3 - Diğer  Gemiler 

Özel yatlar ve savaş gemileri haricinde  her türlü geminin yer aldığı bu başlık altında; 

• Kruvaziyer / Yolcu Gemileri

• Feriler  

• Römorkörler

• Kablo Gemileri

• Kurtarma  Gemileri

• Buz kıranlar

• Tarak Gemileri

• Petrol Sondaj Kuleleri 

sayılabilir. (Ali Yavuz, İ.M.E.A.K Deniz Ticaret Odası)

Dünya Gemi Filosu Gemi Tiplerine Göre Dağılım Tablosu,2015(Kaynak:Statista.com)

2015 İtibari ile Dünya Deniz Ticaret Filosu’nun sahip olduğu gemi adedi tabloda gösterilmiştir.